Drogi uczniu!
Na wybór zawodu wpływ ma wiele czynników, które podzielić można na dwie grupy: wewnętrzne i zewnętrzne.
Do czynników zewnętrznych, którymi kierują się uczniowie, należą m.in:
- opinie rodziców i krewnych, ich edukacyjne i zawodowe doświadczenia – sukcesy i porażki,
- opinie nauczycielek i nauczycieli, ich dotychczasowe doświadczenia edukacyjne, osiągnięcia i niepowodzenia,
- opinie rówieśników – przyjaciół, koleżanek i kolegów,
- moda,
- sytuacja finansowa rodziców,
- ogólna sytuacja społeczno-ekonomiczna w regionie i w kraju,
- rynek pracy – zawody poszukiwane (deficytowe) i takie, w których bardzo trudno znaleźć pracę (nadwyżkowe),
- ich wiedza o zawodach: jakie są, czy decydując się na któryś z nich, trzeba spełniać określone kryteria zdrowotne, mieć konkretne predyspozycje itd.,
- oferta edukacyjna – istniejące w pobliżu szkoły.
Natomiast wśród czynników wewnętrznych, uczniowie powinni wziąć nie tylko pod uwagę zainteresowania, predyspozycje, zdolności, umiejętności, cechy charakteru, możliwości intelektualne czy stan zdrowia. Równie duży wpływ na przyszłość zawodową dzisiejszych uczniów będą miały ich przekonania i wartości oraz postawa wobec problemów współczesnego świata.
Relacje między tymi dwiema grupami czynników nie zawsze dają się zaobserwować na pierwszy rzut oka. W dzieciństwie i pierwszych latach edukacji to rodzice najczęściej podejmują decyzje, niekiedy robią to wspólnie z dziećmi – częściej sami: doradzają wybór szkoły podstawowej i ponadpodstawowej, wspierają zainteresowania, pomagają w rozwijaniu uzdolnień, wysyłając na dodatkowe zajęcia lub kursy. To oni także mają znaczący wpływ na postawy i poczucie wartości swoich synów i córek, na to, jakie są ich życiowe oczekiwania, formy spędzania wolnego czasu, marzenia o przyszłej pracy i zawodzie. Między innymi dlatego wybór szkoły ponadpodstawowej jest taki ważny i trudny. Stanowi bowiem pierwszy krok do samodzielności!
Aby podjąć odpowiednią decyzję o wyborze szkoły ponadpodstawowej – czeka Cię praca polegająca na zbieraniu informacji w 3 kluczowych obszarach. Dotyczą one:
- Twojej osobowości – obszar "Ja" – gruntownej wiedzy na temat własnej osoby jest punktem wyjścia. Właśnie od niego warto zacząć i należy zrobić
to jak najszybciej. Znając siebie, będzie Ci łatwiej dokonać rozeznania
w zawodach, czy też w wybranych szkołach. Będziesz wiedział, które możesz brać pod uwagę, a o których lepiej z różnych względów zapomnieć. Zaoszczędzisz tym samym czas, który jak pewnie wiesz, jest bardzo cenny, zwłaszcza w Twoim wieku… - Twojego przyszłego zawodu – obszar zawodu.
- Twojej przyszłej szkoły – obszar szkoły.
Obszar "Ja" obejmuje:
ZAINTERESOWANIA
- wszystko to, co lubisz robić, czemu lubisz poświęcać wolny czas,
- wszystko to, w zakresie czego chcesz pogłębiać swoją wiedzę i umiejętności,
- przedmioty szkolne, których nauka jest dla Ciebie przyjemnością i nierzadko możesz wykraczać w tym celu poza program szkolny,
- zainteresowania można podzielić na: edukacyjne (np. matematyczna, biologiczno-chemiczne, językowe) zawodowe (np. techniczne, społeczne, medyczne).
UZDOLNIENIA
- wszystko to, czego uczysz się szybko i masz w tym zakresie najlepsze wyniki,
- wszystko to, co przychodzi Ci łatwo nawet mimo niesprzyjających warunków – np. hałas, zmieniający się często nauczyciel, czy Twoja nieobecność w szkole),
- uzdolnienia mogą wiązać się z różnymi dziedzinami, formami działalności oraz przedmiotami szkolnymi, jak np. uzdolnienia techniczne, przyrodnicze, społeczne czy też matematyczne, językowe, plastyczne.
UMIEJĘTNOŚCI
- wszystko to, co umiesz robić – innymi słowy wszystko, co potrafisz wykonać (niekoniecznie szybko i z najlepszym rezultatem – co przypisać można uzdolnieniom),
- mogą to być też umiejętności określane jako interpersonalne – współpraca w grupie, umiejętność nawiązywania kontaktu z innymi, umiejętność niesienia pomocy czy rozwiązywania problemów między ludźmi.
CECHY CHARAKTERU
- charakter (osobowość) to wszystkie Twoje cechy, które „pokazujesz światu” w swoim zachowaniu, usposobieniu, stylu bycia,
- przejawia się w Twoim zachowaniu wobec innych, w Twoim stosunku do obowiązków, nauki i pracy oraz w Twoim stosunku do samego siebie,
- przykładowe cechy: koleżeński, uprzejmy, wyrozumiały, prawdomówny, a także: pracowity, systematyczny, punktualny, oszczędny,
- pamiętaj także o swoich cechach negatywnych (wady – rzecz ludzka, jednak w pewnych sytuacjach mogąca wpływać na wybór szkoły, jak też zawodu: np. niesystematyczność, odkładanie zazwyczaj spraw na ostatnią chwilę, może być poważnym utrudnieniem w nauce w jednym z najlepszych LO w mieście, czy studiowaniu np. medycyny).
TEMPERAMENT
- to nasz styl funkcjonowania na co dzień, który „pokazujemy” otoczeniu poprzez tempo, siłę i trwałość naszych reakcji – zachowań,
- jest w dużej mierze wrodzony, tzn. raczej nie ma tendencji do zmiany (jak np. zainteresowania),
- ludzie różnią się cechami temperamentu – zostały stworzone różne typologie temperamentu, do których warto sięgnąć przy wyborze szkoły,
- już teraz jesteś w stanie określić:
* czy jesteś osobą opanowaną, czy wybuchową?
* czy możesz pracować długo i jednostajnie, czy też w takiej sytuacji szybko się męczysz i niecierpliwisz?
* czy pracujesz szybko, czy też powoli?
* czy potrafisz skupić się tylko na jednym zajęciu, czy też możesz jednocześnie skupiać uwagę na kilku czynnościach?
* czy chciałbyś pracować raczej w jednym miejscu, czy też być przynajmniej w paru miejscach w ciągu swojego dnia pracy?
SAMOOCENA
- to ocena samego siebie, która obok wiedzy o sobie składa się na obraz siebie,
- tworzy się na podstawie wszelkich informacji, jakie otrzymujesz od otoczenia na temat własnej osoby oraz na podstawie informacji, które sam posiadasz na temat własnej osoby,
- w efekcie: to stopień, w jakim akceptujesz samego siebie oraz oceniasz swoje możliwości pod każdym względem,
- to właśnie od samooceny zależy, czy swoje możliwości oceniasz adekwatnie (samoocena adekwatna) czy też ich nie doceniasz (samoocena zaniżona) lub nawet przeceniasz (samoocena zawyżona) – idąc tym tropem – będzie to wpływać na Twój wybór szkoły:
- jeśli Twoja samoocena jest zaniżona, prawdopodobnie nie spróbujesz nawet wybrać szkoły o której marzysz, z obawy przed niepowodzeniem w rekrutacji,
- jeśli natomiast przeceniasz swoje możliwości, możesz wybrać szkołę/szkoły do których niestety nie uda Ci się dostać.
WARTOŚCI
- wszystko to, co jest dla Ciebie ważne, cenne i motywuje Cię do podejmowania działań w tym kierunku – a więc stanowi też cel Twoich dążeń,
- w zakresie wyboru zawodu wartością może być dla Ciebie:
* prestiż zawodu,
* wysokie zarobki
* kierownicze stanowisko,
* praca w dużym mieście,
* praca dająca możliwość podróżowania,
- w zakresie wyboru szkoły wartość może dla Ciebie stanowić:
*prestiż szkoły,
* przygotowanie do matury, czy też zawodu,
* oferta nauki języków obcych,
* odległość od Twojego miejsca zamieszkania,
* atmosfera (nauczyciele, uczniowie),
- warto zastanowić się nad własnymi wartościami i stworzyć własną hierarchię.
JAK WYBIERAĆ SZKOŁĘ PONADPODSTAWOWĄ? – link do filmu Centrum Doradztwa Zawodowego dla Młodzieży:
https://www.youtube.com/watch?v=4cZkfxmQUA8&list=PLDusPfadugJeirB2anJC7sMxcuBvFk-lZ